Türklük genel manâda Türkiye demektir.
Türklük üst Kimlik Olabilir mi?
Anayasa’nın 66 ncı maddesinde, “Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür” tanımı yapılarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına genel bir ad verildiği görülmektedir. Anayasa’nın 2 nci maddesi de Atatürk Milliyetçiliği’nden bahseder. Atatürk Milliyetçiliği ise din ve ırk ayrımı gözetmeksizin, ulus tanımını dil, kültür ve siyasi birliktelik gibi değerlere dayandıran milliyetperverlik anlayışı olarak tanımlanır. Kısaca, kan yerine toprak esas alınmıştır. Son olarak Anayasa’nın 10 uncu maddesi de “ Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” hükmü gereği hukuki olarak vatandaşlar arasında eşitliği sağlamayı temel prensip olarak benimsemiştir.
Konumuza girerek olursak, milliyetçilik kavramı malûm olduğu üzere Batı menşeilidir. 1789 Fıransız İhtilâli ile yayıldığı ve geleneksel imparatorlukları hedef aldığı ve milli devleti esas aldığı bir gerçekliktir. Osmanlı İmparatorluğu da bu durumdan nasibini almıştır. Dolayısı ile bir kısmımızın üzerinde durduğu gibi Orhun Anıtları ile Türk Milliyetçiliği başlamamıştır. Peki, kimse milliyetinin daha doğrusu ırkının farkında değil miydi? Elbette ki farkında idi, ancak milliyet kavramı gelişmemiş ve aidiyet duygusu millet üzerine binâ edilmemişti. Örneğin, Orta Asya Türk boyları Cengiz Ordusu’nun vurucu gücünü oluşturarak Selçuklu ve ardıllarını kılıçtan geçirebilmişleredir. Kısacası, Fransız İhtilali ile milliyetçilik temel devlet politikası haline gelerek homojen bir yapı oluşturmaya çalışmıştır. Nitekim Fransa bunu başarmıştır. Bugün Fransa’da Fransızlık bir -üst kimliktir. Birleşik Krallık’ta İngilizlik bir üst kimliktir. Peki Türkiye’de ne oldu, ne değişti de Türklük tartışmalı hale geldi?
Osmanlı Türkiyesi bilindiği üzere hanedanlık ile idare edilmiştir. Osman (Ataman) Gazi soyundan gelenler gazâ ve fütuhat inancı ile bir çok ırkı ve bir çok din/ mezhebi içine alacak şekilde koca bir imparatorluk kurdular. Hanedanın adı Osmanoğulları olup, Türk/ Türkmen/ Oğuz’dur. Peki, bu hiç sorun olmadı mı? Bir soyun hakimiyeti sorun teşkil etmedi mi? Ettiği dönemler de oldu elbette! Örneğin, Karamanoğullarına, Timurlulara ve Safevilere karşı Oğuz Han neslinden geldikleri ile ilgili politikalar üreterek meşruiyet oluşturulmaya çalışıldı. Öte yandan Osmanlı, devşirme sistemi ile Türkleştirme ve Müslümanlaştırma yaptığı; iskan politikası ile Balkanlar’da Türkleştirme politikası güttüğü de malûmdur.
Tarihsel bağlamda milliyetçiliğin oluşuma bakacak olursak; Osmanlı Türkiyesi’ne Tanzimat ile birlikte Namık Kemal ve dönemin aydınları aracılığıyla bir Osmanlı Milleti yaratılmaya çalışıldı. Balkanların kaybedilmesi ile birlikte II. Abdulhamit önderliğinde İslam Milleti yaratılmaya çalışıldı ve nihayet Dünya Savaşı sonunda elimizdeki İslam unsurlarının da çıkması ile Pantürkçülük/ panmilliyetçilik İttihat ve Terakki Partisi ve sosyolog Ziya Gökalp öderliğinde (kısa bir dönem) devlet politikası haline geldi. Kurtuluş Savaşı’nda son Osmanlı Paşaları ve Kuva-i Milliyeciler tarafından da Türkiye sınırları içinde yeni bir Türklük ideolojisi ile millet yaratılmaya çalışıldı. Türkçülüğün nasıl doğduğuna bakacak olursak; Türkçülük ilk defa oryantalizm akımı şeklinde Macar Türkologları tarafından ortaya atılmıştır. Akabinde Rus işgali atındaki Türk aydınları tarafından siyasi bir realite olarak uluslararası politikada yerini almış ve bu aydınların Türkiye’ye yerleşmesi ile de Türkiye’de etkili olmaya başlamıştır. Paragrafı bitirmeden şu soruyu sormak istiyorum, acaba milliyetçilik akımı olmasaydı Yunan’ı, Sırp’ı, Bulgar’ı, Romen’i imparatorluk zayıfladığında bağımsızlığını İlân etmeyecek miydi? Türkiye İmparatorluğu’nun parçalanmasındaki tek ya da baş etmen Fransız İhtilali’nden başka nedenlere de dayanmıyor muydu?
Türk olmak nedir? Yüzyıllardır Türk olmak Müslüman olmak anlamında kullanılagelmiştir. Yani, Türk kelimesi doğrudan bir ırkı hedef almanın ötesinde daha geniş bir manada kullanılmıştır. Zaten, Türkiye’nin kuruluşunda azınlıklar içinde müslüman unsurların sayılmaması da bunun en bariz göstergesidir. Bu durumda Türklük neden bir üst kimlik olmasın? Bu necip milletin bir ferdi olmak neden rahatsızlık yaratsın? Millet kavramı, ırk kavramının çok ötesinde olup, ırk unsurunun dışında diğer kültürel öbekleri dikkate almıyor mu?
Şimdi Türk üst kimliğini, Türkçe’yi tartışıyoruz, yarın Türkiye adını mı tartışacağız? Öbür gün Türk bayrağını, bir sonraki gün de Türk marşını mı tartışacağız? Alt kimliklere yasal sınırları belli olmak üzere ve milli bütünlüğümüze zarar vermeyecek şekilde kültürel varlığını sürdürebilme hakkını tanımak insanî bir vazifedir, ancak üst kimlik ya da millet olma açısından Türklüğün bir ırkın ötesinde bir kültür ağı, bir tarihsel gerçeklik ve bir siyasi birlik harcı olduğunu da unutmamız gerektiğine inanıyorum. Son olarak, Türkiye Türkçülüğü’nün fikir babasının Kürt kökenli profesör Ziya Gökalp olduğunu ve Türk İstiklâl Marşı’nın da yazarının Arnavut kökenli Mehmet Akif Ersoy olduğunu hatırlatmak gerekliliğinden yola çıkarak Türklüğün ne demek olduğunu daha iyi anlatmış oluruz sanırım!
Şurası bir gerçek ki, Cumhuriyetimizin özellikle ilk dönemlerinde dine bakışta yaşanan soğukluk ve yapılan hatalar sonucu milletimizin içinde kırgınlıklar ve kırılmalar olmuştur. Bin yıllık, belki daha geriye götüreceğimiz kültürel değerlerimiz yeni toplum yaratma çabası ile yeri doldurulmadan, yenisi konulmadan yıpratılmış, yıkılmıştır. Ancak zaman içinde bunun telafi edilmeye çalışıldığı da görülmektedir. Önemli olan geçmiş yıkmadan ve geleceği de görerek köprüler inşa edebilmektir. Unutmamak gerekir ki, o köprüler güçlü bağlar kuracak ve yaşatacaktır.
İşte Türklük, bin yıllık İslâm kardeşliği, kader ortaklığı, tarihsel birlik ve imparatorluk geleneği uyarınca oluşmuş, ırkın üzerinde ve ötesinde Türkiye’nin bir üst kimlik belgesidir. Türklük genel manâda Türkiye demektir.
30.03.2013/ İlkadım
Tahsin ÇAYIROĞLU
