SON GÜNLERDE GÜNDEMİ MEŞGUL EDEN KENEVİR (KENDİR)
Sitemiz Köşe Yazarı Mustafa Kemal ÇAYIROĞLU’nun Kaleme Aldığı
Akkuş İlçesi İçinde Önerilerin Yer Aldığı Yazısını Mutlaka Okuyunuz
Son günlerde plastik poşet yerine kenevirden yapılmış çanta kullanılması ile gündeme gelen ve gündemi oldukça meşgul eden kenevir; lif, tohum, sap ve benzeri amaçlarla yapılan yetiştiricilik yanında, farklı organlarından münhasıran esrar da elde edilen, mahalli olarak bazı yörelerde kendir, hint keneviri, çedene veya çetene olarak isimlendirilen bir bitki türüdür.
Akkuş yöremizde ise kendir diye bilinmektedir.
Kenevir, Cannabaceae familyasına ait, tek yıllık bitki cinsidir. Saplarında bulunan lifler iplik, dokuma ve kumaş yapımında; hamurlu kısmı ise kâğıt yapımında kullanılan kenevir, insanlık tarihinin en eski bitkisel hammadde kaynaklarından biri olarak biliniyor. Ana vatanı Orta Asya olan kenevir yapı olarak sert, çalımsı, gövde içi boş, palmat yapraklı, dioik ve tek yıllıktır. Bunun yanından lifleri dayanıklı ve oldukça uzundur. Bu özelliği nedeniyle çuval, halat, çanta, ağ yapımı gibi alanlarda sıklıkla tercih edilir. Kenevir çok güçlü bir bitkidir ve üretiminde ilaç kullanımına neredeyse hiç ihtiyaç duyulmaz.
Kenevirden uyuşturucu elde edilmesini önlemeye yönelik uluslararası anlaşmalara taraf olmasına rağmen kenevirin faydalarından istifade maksadı ile üretimden vazgeçmeyen ülkemiz, sonradan ne oldu da kenevir ithal etmeye mecbur kaldı?
Hatta 1974’lü yıllarda Türkiye ile ABD arasında “haşhaş sorunu” diye bilinen kenevirin bir türü olan haşhaş ekimini yasaklama girişimi olmuştur.
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Handley, ülkesine çağrılır.
Başkan Nixon’un yardımcılarından biri Handley’e şöyle söyler:
“Meseleyi ne kadar ciddi tuttuğumuzu göstermek için şunu belirtmek isterim. Eğer Türkiye haşhaş ekimini durdurmazsa, Altıncı Filo’nun derhal İstanbul’u tahrip etmesini, bombardımana tabi tutmasını Başkana tavsiye edeceğiz.”
Amerikan yönetimi İstanbul’u bombalama işini o kadar ciddiye almış ki, Başkan danışmanları “gerekirse Mavi Cami’yi başlarına yıkalım” diyebilecek kadar küstahça tekliflerde bulunmuştu (Bayraktar, M. Yenimesaj, 3.12. 2013).
Dünyanın en önemli üretim bitkisiyken yasaklanan kenevir hakkında araştırmacılar tarafından; ormanın 4 kat fazlası oksijen ürettiği, ağacın 4 misli fazlası kağıt üretildiği, kenevir tam 8 kez kağıda dönüştürülebilirken ağacın 3 kez kağıda dönüşebildiği, kenevir 4 ayda yetişirken ağacın 20-50 yılda yetiştiği, kenevirin radyasyon temizleyicisi olduğu, kenevirin çok az suya ihtiyaç duyduğu, kenevirin kendisini böceklerden koruyabildiği için tarım ilacına da ihtiyaç duymadan yetiştiği, kenevir tohumunun protein değeri çok yüksek olduğu ve içindeki iki yağ asidinin doğada başka hiçbir yerde bulunamadığı, kenevirle beslenen hayvanların hormon takviyesine ihtiyaç duymadığı, plastik ürünlerinin tamamının kenevirden üretilebileceği ve kenevir plastiğinin doğaya dönüşmesinin oldukça kolay olduğu, arabanın gövdesi kenevirden yapılırsa dayanıklılığı çelikten tam 10 kat fazla olacağı, kenevirle yapılan sabunlar ve kozmetik ürünlerin suyu kirletmediği gibi çok değerli bilgilere yer verilmektedir (listelist-com.,03.03.2019).
Samsun’da Vezirköprü ilçesi kenevir ekim alanı ilan edilmiştir. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Selim Aytaç’ın bu konuda önemli çalışmaları bulunmaktadır. Hatta Üniversite bünyesinde Kenevir Enstitüsü kurulması gündemdedir.
Kendir, 1980’li yıllara kadar yöremizin en önemli tarım ürünlerindendi. Her evin hemen yan tarafında kendirin sapından ip çıkarmak için “ıslak” diye tabir edilen göletler bulunmaktaydı. Tohumu alınan kendir sapları bu gölette yumuşatılarak, dış kabuğundan iplik yapılmak üzere ayrıştırılıyor ve sonra çıkrıkla eğrilerek ip yapılıyordu.
OMÜ Haber Bülteni 2019
Yörede “kevrek” diye isimlendirilen kendirin sapı da kurutularak ocak tutuşturma ve evlerde aydınlatma aracı olarak kullanılıyor hatta düğün davet gibi etkinlikler sonrası geç saatlerde evlerine giden insanlar aydınlatmayı fener yerine “kevrek”le sağlıyorlardı. Bilindiği gibi kendir tohumu o tarihlerde yöre insanının tarım ürünü olarak pazarda satabildiği en önemli mahsullerdendi.
Yöremiz topraklarında yetişen ve yöremiz için ekonomik değeri yüksek olan kendir daha sonra Ülkemizin birçok yerinde olduğu gibi yöremizde de yasaklandı.
Bilindiği üzere uyuşturucu madde (eroin) yapımında kullanılan kendir, Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik uyarınca kontrollü olarak ekilmektedir. Kendirin kontrollü olarak ekileceği iller arasında Ordu, Samsun ve bu illerin ilçeleri de bulunmaktadır.
Şimdi Akkuş Kaymakamlığı, Belediye Başkanlığı, İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Ziraat Odası el ele vererek ekonomik değeri yüksek olan bu ürününün kontrollü olarak ilçemizde ekimi için harekete geçip, bunda başarı sağlanabilirse ekonomik açıdan yöre için faydalı olacaktır. Mart 2019
Mustafa Kemal ÇAYIROĞLU
OMÜ Genel Sekreter Yardımcısı
Akkuş İlçesi İnternet Sitesi Köşe Yazarı
